2008-2016: Δράσεις και Παρεμβάσεις του Δικτύου Δράσης Κοινωνικών Λειτουργών

Η δημιουργία του Δικτύου Δράσης Κοινωνικών Λειτουργών στην Ελλάδα αποτελεί την πρώτη προσπάθεια στον Ελλαδικό χώρο της ανάπτυξης της ριζοσπαστικής και κριτικής κοινωνικής εργασίας βάσει των αρχών του Social Work Action Network από το οποίο πήρε την επωνυμία του αλλά και με το οποίο διατηρεί στενή ιδεολογική αλλά και σε επίπεδο πράξης σχέση, διατηρώντας παράλληλα στοιχεία αυτονομίας.

Τα πρώτα βήματα του Δικτύου, περί το 2008 – 2009, ήταν η δημιουργία του συγκεκριμένου blog, καθώς και ανακοινώσεις για βασικά ζητήματα στον τομέα της κοινωνικής εργασίας, δικαιωμάτων, κοινωνικής πολιτικής, πολιτικών κλπ. Στην συνέχεια το Δίκτυο ξεκίνησε την ανάπτυξή του από την Πάτρα περί το 2011 στο οποίο συμμετείχαν κοινωνικοί λειτουργοί , ακαδημαϊκοί και φοιτητές/τριες κοινωνικής εργασίας ενώ το 2014 ξεκίνησε να λειτουργεί ομάδα του Δικτύου και στην Αθήνα.

Ιδιαίτερα κατά την περίοδο της κρίσης τα μέλη του Δικτύου δεν θα μπορούσαν παρά να αναπτύξουν περαιτέρω δράση βάσει των βασικών αξόνων της ριζοσπαστικής και κριτικής κοινωνικής εργασίας αλλά και σε συνάρτηση με το συνολικότερο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο στην Ελλάδα. Την περίοδο της λεγόμενης οικονομικής κρίσης και με το άλλοθι αυτής, προωθούνται τάχιστα νεοφιλελεύθερες πολιτικές και σκληρά μέτρα λιτότητας τα οποία επέφεραν και επιφέρουν σοβαρές επιπτώσεις στην σωματική και ψυχική υγεία των κατοίκων της χώρας και συνολικά στην κοινωνία και φυσικά στην κοινωνική εργασία.

Από την άλλη πλευρά, την περίοδο αυτή αναπτύσσεται η ισχυρή αντίσταση του κόσμου στα μνημόνια και τα μέτρα λιτότητας μέσα από εκατοντάδες διαδηλώσεις και απεργίες αλλά και ανάπτυξη κινημάτων όπως αυτό του Κινήματος των Πλατειών, Δεν πληρώνω, Κινήματα Αλληλεγγύης, περαιτέρω ανάπτυξη του Αντιρατσιστικού Κινήματος ενώ παράλληλα αναπτύσσονται εκατοντάδες δομές αλληλεγγύης.

Προφανώς το προαναφερθέν κοινωνικο-πολιτικό πλαίσιο επηρέασε το Δίκτυο. Στο πλαίσιο λοιπόν αυτό το Δίκτυο Δράσης Κοινωνικών Λειτουργών δεν θα μπορούσε παρά να συμμετέχει και να προσπαθεί να αναπτύξει, βάσει πάντα των εκάστοτε δυνατοτήτων του, πολιτική και κοινωνική δράση για την προώθηση της κοινωνικής αλλαγής και της κοινωνικής δικαιοσύνης, όπως άλλωστε επιτάσσει και ο ορισμός της κοινωνικής εργασίας.

Στην συνέχεια καταγράφονται οι δράσεις του Δικτύου και δίνονται περισσότερα στοιχεία για κάποιες από αυτές συνοδευόμενες από φωτογραφικό υλικό. Το παρόν κείμενο αποτελεί μία πρώτη προσπάθεια καταγραφής και αποτύπωσης των δράσεων του Δικτύου με σκοπό την γνωστοποίησή τους σε συναδέλφους κοινωνικούς λειτουργούς αλλά και την περαιτέρω ανάπτυξη της συζήτησης και δράσης για την ριζοσπαστική και κριτική κοινωνική εργασία.

Συνοπτική περιγραφή των δράσεων του Δικτύου:

Ενεργός συμμετοχή των μελών του Δικτύου στην Λαϊκή Συνέλευση Αγ. Σοφίας στην Πάτρα κατά τα έτη 2011-2012
Τριετή συστηματική κοινοτική δράση σε γειτονιά εργατικών κατοικιών Λεύκας στην Πάτρα
Συμμετοχή μελών του Δικτύου στον αγώνα κατά του σχεδίου «Αθηνά» το 2013 ενάντια στο κλείσιμο και την υποβάθμιση σχολών κοινωνικής εργασίας.
Συμμετοχή στο Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης Πάτρας και συνολικά στο κίνημα αλληλεγγύης την περίοδο της κρίσης
Σύνδεση με το Αντιρατσιστικό κίνημα και ενεργό συμμετοχή των μελών του σε συμμαχία με τις αντιρατσιστικές οργανώσεις
Συνεργασία με την LGBTQ κοινότητα
Εκδηλώσεις και ημερίδες
Ανακοινώσεις και συλλογικές διεκδικήσεις δικαιωμάτων και άσκηση πολιτικής πίεσης.
Συμμετοχή και παρουσιάσεις των μελών του στα ετήσια συνέδρια του SWAN στην Αγγλία

Μερικές βασικές δράσεις περιγράφονται πιο αναλυτικά στη συνέχεια:

1. Λαϊκές Συνελεύσεις Γειτονιάς:

H Συμμετοχή του Δικτύου στην Λαϊκή Συνέλευση Αγ. Σοφίας Πάτρας

Την περίοδο της ανάπτυξης του λεγόμενου «κινήματος των πλατειών» μέλη του Δικτύου συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις του κόσμου κατά των μνημονίων και των μέτρων λιτότητας. Το 2012 τα μέλη του Δικτύου συμμετείχαν ενεργά σε εβδομαδιαία βάση στην Λαϊκή Συνέλευση Αγ. Σοφίας στην Πάτρα. Την περίοδο εκείνη υπήρξε ανάπτυξη των Λαϊκών Συνελεύσεων γειτονιάς σε όλη την χώρα ως μια συνέχεια του κινήματος των πλατειών αλλά και προσπάθεια αυτό-οργάνωσης των κατοίκων. Έτσι το Δίκτυο μαζί με κατοίκους της περιοχής δραστηριοποιήθηκαν σε δράσεις αλληλεγγύης στην γειτονιά, διαδηλώσεις κατά των μέτρων λιτότητας, εκδηλώσεις, σύνδεση με το σχολείο της περιοχής, δράσεις στην κοινότητα με σκοπό την ενεργοποίηση των κατοίκων.

2. Κοινοτική δράση και κοινοτική ανάπτυξη:

Τριετής παρέμβαση στις Νέες Εργατικές Κατοικίες Λεύκας Πάτρας

Το Δίκτυο Δράσης Κοινωνικών Λειτουργών προχώρησε σε σειρά δράσεων και παρεμβάσεων στην κοινότητα των Νέων Εργατικών Κατοικιών Λεύκας, μια περιοχή με υψηλά ποσοστά φτώχειας και ανεργίας. Βασιζόμενοι στις αρχές της κοινοτικής δράσης και ανάπτυξης με κύριο άξονα τις ριζοσπαστικές προσεγγίσεις, σκοπός των παρεμβάσεων ήταν η ενδυνάμωση των κατοίκων, η κριτική συνειδητοποίηση αλλά και η ενεργοποίηση για διεκδίκηση σε ζητήματα διαβίωσης και κατοικίας. Οι δράσεις και οι παρεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με τον Εκπολιτιστικό και Μορφωτικό Σύλλογο Εργατικών Κατοικιών Λεύκας Πατρών. Μερικές από τις δράσεις περιγράφονται συνοπτικά στην συνέχεια:

Συνεργασία με το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου
Έρευνα αναγκών των κατοίκων
Συνελεύσεις Γειτονιάς με την συμμετοχή των μελών του Δικτύου
Δημιουργία και λειτουργία Ομάδων δημιουργικής απασχόλησης παιδιών και εφήβων
Κοινωνικό Φροντιστήριο
Κοινωνική Υποστήριξη οικογενειών και διασύνδεση με Δημόσιες Κοινωνικές Υπηρεσίες της πόλης.
Ομάδα Υποστήριξης Γυναικών
Διοργάνωση μαζί με τον Σύλλογο και τους κατοίκους δύο αυτό-οργανωμένων φεστιβάλ, μέσα στην κοινότητα με συμμετοχή κοινωνικών υπηρεσιών και κινημάτων της πόλης.
Υποστήριξη του Συλλόγου στην διεκδίκηση και τελικά την αποκατάσταση του δικτύου ύδρευσης.
Διεκδίκηση μαζί με τον Σύλλογο χωροθέτησης παιδικής χαράς στην γειτονιά.
Κάλεσμα για συνεργασία και σχέδιο δράσης σε φορείς πρόληψης και θεραπείας εξαρτησιογόνων ουσιών στην περιοχή (Κέντρο Πρόληψης Ν. Αχαίας, ΚΕΘΕΑ «Οξυγόνο», Δίκτυο Θεραπευτικών Υπηρεσιών ΟΚΑΝΑ «Γέφυρα»)
Συνεργασία με φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης

Ξεκινώντας τις Συνελεύσεις Γειτονιάς στην πράξη

Το όραμα μπορεί να είναι ένα κοινοτικό κέντρο όμως προς το παρόν υπάρχει (ευτυχώς) το κοντέινερ...που φιλοξενεί τις ομάδες δημιουργικής απασχόλησης παιδιών, τις συναντήσεις των ομάδων γυναικών, τα μαθήματα από το κοινωνικό φροντιστήριο, τις συνελεύσεις του συλλόγου και όλες τις δράσεις της γειτονιάς. Χωρίς αυτό σχεδόν καμία από τις δράσεις δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν.

Μερικές από τις δημιουργίες των παιδιών που συμμετέχουν στις ομάδες δημιουργικής απασχόλησης

Θερινός κινηματογράφος μέσα στην κοινότητα

Υλοποιήθηκαν δύο αυτο-οργανωμένα φεστιβάλ στην γειτονιά από τον Εκπολιτιστικό και Μορφωτικό Σύλλογο Λεύκας Πατρών, το Δίκτυο, τους κατοίκους. Στο φεστιβάλ καλέστηκαν και συμμετείχαν κοινωνικές υπηρεσίες και κινήματα της πόλης, σύλλογοι και άλλοι. Και στα δύο φεστιβάλ υπήρχαν θεατρικές παραστάσεις από τα παιδιά και τους κατοίκους, μουσικές από συγκρότημα εφήβων της γειτονιάς, συγκροτήματα της πόλης, προβολές. Τα φεστιβάλ λειτούργησαν πολυ-επίπεδα για τους κατοίκους, ως αντίδοτο στο στίγμα για την περιοχή των εργατικών αλλά και στην κατεύθυνση τόσο της ενδυνάμωσης όσο και του δεσμού μεταξύ των ομάδων που το οργάνωσαν.

3. Κοινωνικό Ιατρείο Πάτρας

Την περίοδο της κρίσης και συγκεκριμένα κατά τα έτη 2013-2014, ομάδα μελών του Δικτύου Δράσης Κοινωνικών Λειτουργών συμμετείχε ενεργά στη δράση και λειτουργία του Κοινωνικού Ιατρείου Πάτρας. Είναι σημαντικό να αναφερθεί εδώ το γενικότερο πλαίσιο, όπου την περίοδο αυτή και με το άλλοθι της κρίσης εφαρμόζονται νεοφιλελεύθερες πολιτικές στην πρόνοια και στην υγεία με τεράστιες περικοπές στην υγεία. Παράλληλα δε με την αύξηση της ανεργίας μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι ανασφάλιστο και στην ουσία σχεδόν 2,5 εκατομμύρια πολίτες οδηγήθηκαν στον αποκλεισμό από το σύστημα υγείας.

Στην περίοδο λοιπόν της ανθρωπιστικής κρίσης αναπτύχθηκαν τα κοινωνικά ιατρεία αλληλεγγύης πολλά από αυτά με κινηματικά χαρακτηριστικά και με βασικό τους σκοπό τόσο την παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας αλλά παράλληλα και την διεκδίκηση ενός Δημοσίου Συστήματος Υγείας. Το χαρακτηριστικό δε σύνθημα τους «Αλληλεγγύη – Αντίσταση» σηματοδοτεί αυτό ακριβώς το δίπτυχο της αλληλεγγύης αλλά και της διεκδίκησης δημοσίων υπηρεσιών υγείας καθώς τα Κοινωνικά Ιατρεία δεν στόχευαν στην πλειοψηφία τους στην υποκατάσταση του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Σε αυτό το πλαίσιο το Δίκτυο Δράσης Κοινωνικών Λειτουργών συμμετείχε στην λειτουργία και τις δράσεις του Κοινωνικού Ιατρείου.

Ενδεικτικά αναφέρεται εδώ η δράση του Δικτύου στο Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης στην Πάτρα:

Γενικές συνελεύσεις του Κοινωνικού Ιατρείου
Λειτουργία κοινωνικής υπηρεσίας μία φορά την εβδομάδα στον χώρο του ιατρείου
Υποστήριξη οικογενειών και συνεργασία με δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες
Ανακοινώσεις και συμμετοχή σε απεργίες και διαδηλώσεις για την υγεία και πρόνοια
Συμμετοχή σε παρεμβάσεις στην Υγειονομική Περιφέρεια και συλλογική διεκδίκηση παροχών από το δημόσιο σύστημα υγείας, όπως για παράδειγμα εμβολιασμοί παιδιών.
Παρεμβάσεις στην γειτονιά (εργατικές κατοικίες Νέου Δρόμου)
Έρευνα στους αποδέκτες υπηρεσιών του Κοινωνικού ιατρείου

Φυλλάδιο του Κοινωνικού Ιατρείου

Το Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης στην Πάτρα

Το Δίκτυο Δράσης Κοινωνικών Λειτουργών και το Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης Πάτρας διοργάνωσαν δράσεις στην γειτονιά για τα παιδιά και τους κατοίκους με σκοπό την σύνδεση του Κοινωνικού Ιατρείου Αλληλεγγύης με την κοινότητα

4. Αντιρατσισμός και Κοινωνική Εργασία: Η σύνδεση του Δικτύου με το Αντιρατσιστικό Κίνημα

Η σύνδεση της Κοινωνικής Εργασίας με τα κινήματα αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία τόσο της ιστορικής εξέλιξης της κοινωνικής εργασίας αλλά και βασικό στοιχείο της ριζοσπαστικής κοινωνικής εργασίας. Το Δίκτυο Δράσης Κοινωνικών Λειτουργών δεν θα μπορούσε παρά να έχει στενή σχέση με το ισχυρό στην Ελλάδα αντιρατσιστικό κίνημα το οποίο εκτός της παροχή αλληλεγγύης και εναλλακτικών δομών υποστήριξης προσφύγων και μεταναστών/τριων διεκδικεί συλλογικά και με άσκηση πολιτικής πίεσης τα δικαιώματα των προσφύγων και μεταναστών/τριων. Το Δίκτυο συνεργάζεται με διάφορες αντιρατσιστικές οργανώσεις σε Αθήνα και Πάτρα και συμμετέχει σε δράσεις αλληλεγγύης, διαδηλώσεις κατά του ρατσισμού και του φασισμού, εκδίδει ανακοινώσεις, συμμετέχει σε καμπάνιες ενημέρωσης και κινητοποίησης στην Ελλάδα και το Εξωτερικό.

5. Υποστήριξη Ομάδας LGBTQ

Τα μέλη του Δικτύου συμμετείχαν για ορισμένο χρονικό διάστημα σε συνελεύσεις ομάδας της LGBTQ κοινότητας στην Πάτρα. Η συμμετοχή της συνελεύσεις των μελών του Δικτύου πραγματοποιήθηκε μετά από σχετικό αίτημα της ομάδας που δρα κατά της ομοφοβίας. Σκοπός της συμμετοχής του Δικτύου ήταν η παροχή υποστήριξης σε ζητήματα οργάνωσης και σχεδιασμού δράσεων της ομάδας.

6. Ενημερωτικές εκδηλώσεις και Ημερίδες

Το Δίκτυο πραγματοποίησε ενημερωτική ημερίδα για τη Ριζοσπαστική και Κριτική Κοινωνική Εργασία στην Αθήνα το 2014 και σχετική ενημερωτική εκδήλωση στην Πάτρα το 2016 στο Κοινωνικό Κέντρο Πάτρας.

7. Συμμετοχή σε συλλογικές διεκδικήσεις

Τα μέλη του Δικτύου Δράσης Κοινωνικών Λειτουργών συμμετέχουν σε συλλογικές διεκδικήσεις μέσα από καμπάνιες, διαδηλώσεις αλλά και ανακοινώσεις και άρθρα για σειρά ζητημάτων όπως: δικαιώματα ομάδων πληθυσμών, πολιτικές που παραβιάζουν ανθρώπινα δικαιώματα, αντι-μεταναστευτική πολιτική, συλλογικές διαμαρτυρίες και εκδηλώσεις κατά του ρατσισμού και του φασισμού, διεκδίκηση καθολικών πολιτικών υγείας και πρόνοιας.